Czy zostać VATowcem?

Z tego artykułu dowiesz się:

Temat podatku VAT to bardzo szerokie i trudne zagadnienie, sama ustawa o VAT ma ok 400 stron i w toku ciągłych nowelizacji ta liczba wciąż rośnie. 

Dlatego postaram się nie wchodzić tu zanadto w szczegóły. Jeśli po przeczytaniu tego artykułu stwierdzasz, że przepisy obligują Cię do zarejestrowania jako czynny podatnik VAT to sugeruję w takim wypadku powierzyć rozliczenia specjalistom z biura rachunkowego.

Podatek od wartości dodanej to zupełnie inna “bajka” niż podatek dochodowy - czyli ten, który rozliczasz w rocznej deklaracji PIT. Do rozliczania podatku VAT służą ewidencje i deklaracje VAT-7 wysyłane do Urzędu Skarbowego w formie JPK czyli Jednolitych Plików Kontrolnych. Pliki JPK przesyła są do urzędu co miesiąc. 

W niektórych przypadkach osoby prowadzące działalność będą mogły korzystać ze zwolnienia z VAT. 

Ustawa przewiduje dwa rodzaje zwolnienia z VAT:

• przedmiotowe 

• podmiotowe 

Jeśli przysługuje Ci zwolnienie z VAT to nie musisz tego nigdzie zgłaszać. 

Czyli ze względu na to co sprzedajesz / jakie usługi świadczysz

Jeśli świadczysz usługi lub sprzedajesz towary wymienione w art. 43 ust. 1 ustawy VAT to jesteś zwolniony z VAT niezależnie od wielkości sprzedaży (przychodu)

Przykładami takich usług są:

• prywatne nauczanie na poziomie przedszkolnym, podstawowym, ponadpodstawowym i wyższym – jeśli jesteś nauczycielem

• usługi nauczania języków obcych - nawet jeżeli nie jesteś nauczycielem - co potwierdza m.in. interpretacja z dnia 10 lipca 2023 r. wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (syg. 0112-KDIL3.4012.261.2023.2.AK)

• usługi finansowe, w tym: zarządzania funduszami inwestycyjnymi; ubezpieczeniowe; w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji oraz innych zabezpieczeń transakcji; udzielanie kredytów i pożyczek, których przedmiotem są instrumenty finansowe.

Jeśli nie “łapiesz się” na zwolnienie przedmiotowe to w wielu przypadkach będzie można skorzystać ze zwolnienia podmiotowego, jeśli sprzedaż nie przekroczy kwoty 200 tys. zł. w roku podatkowym.

"Zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. (...) (Art. 113. ust 1 Podatek od towarów i usług)"

Zwolnienie obejmuje również tych podatników, którzy zaczynają swoją działalność w ciągu roku podatkowego, pod warunkiem że prognozowana wartość ich sprzedaży nie przekroczy 200 tys. zł, proporcjonalnie do czasu prowadzenia działalności w danym roku. 

By obliczyć proporcję:

• mnożysz liczbę dni od rozpoczęcia działalności do końca roku przez obowiązujący limit VAT (200 tys. zł)

• otrzymaną liczbę dzielisz przez liczbę dni w roku

Możesz skorzystać z kalkulatora limitu uprawniającego do zwolnienia z VAT (art. 113 ustawy o VAT)

Istnieją jednak sytuacje w których osoba prowadząca działalność nie będzie mogła skorzystać z żadnego zwolnienia. 

Ustawa o VAT w art. 113 ust. 13 wskazuje katalog usług, które odbierają prawo do zwolnienia z VAT nawet gdy nie przekroczysz 200tys. zł limitu sprzedaży. 

Poniżej przykłady wyłączające jakąkolwiek możliwość zwolnienia z VAT:

• sprzedaż towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy o VAT (np. metali szlachetnych i złomu z nich, niektórych wyrobów jubilerskich)

• sprzedaż przez Internet towarów takich jak:

  • • preparaty kosmetyczne i toaletowe

    • komputery, wyroby elektroniczne i optyczne

    • urządzenia elektryczne i nieelektryczny sprzęt gospodarstwa domowego

    • maszyny i urządzenia, gdzie indziej niesklasyfikowane

• sprzedaż hurtowa i detaliczna części do:

  • • pojazdów samochodowych

    • motocykli

• świadczenia usług doradczych (z wyjątkiem doradztwa rolniczego)

• świadczenie usług jubilerskich

Sugeruję zapoznać się z dokładnym katalogiem, tj. z art 113 Ustawy o VAT oraz załącznikiem nr. 12 do tej ustawy. 

Na początek wiedz, że rejestracja do VAT i VAT-UE to dwie odrębne kwestie. Rejestracja do VAT-UE nie oznacza zostania czynnym podatnikiem VAT. Do VAT-u unijnego mogą (lub muszą) zarejestrować się zarówno vatowcy jak i podatnicy z VAT zwolnieni. 

Gdy dokonujesz zakupów lub sprzedaży od/do zagranicznych kontrahentów w celach komercyjnych, to w wielu przypadkach jesteś zobligowany do posługiwania się NIP-em europejskim, aby go uzyskać składasz formularz rejestracyjny VAT-R. 

CZYNNI PODATNICY VAT

Czynni podatnicy VAT zobowiązani są do rejestracji VAT-UE przed dokonaniem pierwszej transakcji dotyczącej:

• wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów - czyli zakupu towarów od kontrahentów (podmiotów) z krajów unijnych

• wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów - czyli sprzedaży towarów na rzecz kontrahentów (podmiotów) unijnych, którzy również mają obowiązek rejestracji do VAT-UE

• nabycia usług z kraju innego niż Polska, np. zakup licencji z USA czy reklam od FB Meta

• świadczenia usług na rzecz kontrahentów (podmiotów) z krajów UE (innych niż Polska)

PODATNICY VAT ZWOLNIENI

Obowiązek rejestracji na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych dotyczy również podatników, którzy korzystają ze zwolnienia z VAT. Obowiązek ten nastąpi określonych sytuacjach:

• wartość transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przekroczyła w danym roku podatkowym równowartość 50 000 zł W razie przekroczenia limitu trzeba będzie zarejestrować się do VAT-UE i rozliczać VAT w ramach WNT, oraz co miesiąc składać deklarację VAT-8

• nabycia usług z kraju innego niż Polska, np. zakup licencji z USA czy reklam od FB Meta

• świadczenia usług na rzecz kontrahentów (podmiotów) z krajów UE (innych niż Polska)

Bycie podatnikiem VAT (czyli tzw. VAT-owcem) opłaca się przede wszystkim firmom, które spełniają pewne warunki i prowadzą określony rodzaj działalności. 

Oto kilka przypadków, kiedy bycie VAT-owcem może być korzystniejsze:

• Działasz w branży B2B – Jeśli Twoi klienci to firmy, które są również podatnikami VAT, mogą odliczyć VAT od Twoich usług/towarów. Dzięki temu cena brutto nie jest dla nich problemem, a Ty nie tracisz konkurencyjności.

• Kupujesz dużo towarów/usług z VAT – Możesz odliczać VAT od zakupów związanych z prowadzeniem działalności. To obniża koszty prowadzenia firmy.

• Eksportujesz lub sprzedajesz za granicę – W przypadku eksportu towarów obowiązuje stawka 0% VAT. Możesz odzyskać VAT od zakupów w Polsce, co jest dużą korzyścią.

• Masz wysokie koszty początkowe – Na przykład, jeśli inwestujesz w sprzęt, nieruchomości czy inne drogie rzeczy, odliczenie VAT pozwala zaoszczędzić sporo pieniędzy.

• Chcesz wyglądać bardziej profesjonalnie – Firmy z VAT często są postrzegane jako większe i bardziej wiarygodne

Oto kilka sytuacji, w których warto się zastanowić nad zwolnieniem z VAT:

• Sprzedajesz głównie osobom fizycznym (B2C) – Jeśli Twoi klienci nie są firmami (np. prowadzisz sklep dla konsumentów), to VAT podnosi cenę Twoich produktów/usług. Klienci indywidualni nie mogą odliczyć VAT, więc Twoje ceny mogą być mniej konkurencyjne.

• Masz niskie koszty działalności – Jeśli nie ponosisz dużych wydatków na zakupy związane z firmą, odliczenie VAT może być niewielkie, a obowiązki związane z rozliczeniami niepotrzebnie Cię obciążą.

• Nie chcesz komplikować księgowości – Bycie podatnikiem VAT wiąże się z dodatkowymi obowiązkami: składanie deklaracji VAT, prowadzenie szczegółowej ewidencji, pilnowanie terminów itd. Dla małych firm może to być zbędny stres.

• Sprzedajesz produkty/usługi o niskiej marży – Jeśli Twoje ceny są bardzo konkurencyjne, dodanie VAT może sprawić, że stracisz klientów.

Podsumowując, bycie VAT-owcem opłaca się firmom, które mają większe wydatki związane z zakupami lub które sprzedają głównie innym przedsiębiorcom. Z kolei firmy prowadzące działalność skierowaną głównie do konsumentów lub o niskich kosztach zakupowych mogą zyskać na zwolnieniu z VAT.