Działalność nierejestrowana NDG
Jeśli planujesz prowadzić działalność na małą skalę, albo "otworzyć firmę na próbę" to dobrym rozwiązaniem może być nierejestrowana działalność gospodarcza (NDG). W ostatnim czasie ta forma zyskuje coraz większą popularność. Zaletą jest brak obowiązku rejestracji firmy w CEIDG. Jak podaje Ministerstwo nie trzeba też odprowadzać składek ZUS - ale to nie do końca prawda o czym przeczytasz w dalszej części artykułu. Ta opcja sprawdzi się zwłaszcza w przypadku handlu, np. prowadzenia sklepu internetowego.
Kto może prowadzić nierejestrowaną działalność gospodarczą
Aby móc prowadzić NDG należy spełnić dwa warunki:
Przychody z NDG nie mogą przekroczyć w żadnym miesiącu 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W 2024r limit przychodów wynosi:
od stycznia do czerwca 3.181,50zł
od lipca do grudnia 3.225,00zł
Nie prowadziłeś w okresie ostatnich 60 miesięcy (5 lat) działalności gospodarczej.
NDG planowane zmiany
Na stronie Sejmu dostępny jest projekt z dnia 5 lipca 2023 r. ustawy o ograniczeniu biurokracji i barier prawnych (druk sejmowy nr 3502). Zmienia on m.in. art. 5 ust. 1 Prawa przedsiębiorców. Proponuje się wprowadzenie m.in. rocznej, a nie miesięcznej kwoty przychodu, do wysokości której będzie możliwe prowadzenie tzw. działalności nierejestrowanej. Po tej zmianie, działalności gospodarczej nie będzie stanowić działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w roku 9-krotności kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, i która w okresie ostatnich 24 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
Nierejestrowana działalność gospodarcza i składki ZUS
Handel w ramach NDG a składki ZUS
Jeśli w ramach swojej działalności nierejestrowanej zajmować się będziesz sprzedażą towarów np. rękodzieła to faktycznie nie musisz obawiać się składek ZUS - w tej sytuacji jesteś z nich zwolniony.
Usługi w ramach NDG a składki ZUS
Sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku osób planujących w ramach NDG wykonywać usługi. Tutaj stanowisko ZUS oraz Ministerstwa Rozwoju i Technologii jest takie:
"Prowadząc działalność nierejestrowaną, nie jesteś przedsiębiorcą, zatem zgodnie z Kodeksem Cywilnym zawierane umowy o świadczenie usług stanowią umowy-zlecenia. Od tych umów Twój zleceniodawca odprowadza za ciebie składki do ZUS."
Wynika z tego, że jeśli zamierzasz świadczyć usługi w ramach NDG to podlegasz obowiązkowym ubezpieczeniom w ZUS z tyt. umowy zlecenia. W praktyce jest to dość kłopotliwe, ponieważ to Twój Klient (zleceniodawca) - jako płatnik powinien zgłosić Cię do ZUS i odprowadzić za Ciebie składki
Potwierdzeniem tego stanowiska jest interpretacja ZUS oddział w Gdańsku z dnia 24 lipca 2018 r. Sygnatura: DI/100000/43/822/2018, gdzie ZUS uznaje, że skoro działalność nierejestrowana nie jest działalnością gospodarczą, to relację pomiędzy podmiotem a usługobiorcą należy zakwalifikować jako umowę zlecenie. To powoduje, że zleceniodawca powinien zgłosić podmiot prowadzący działalność nierejestrowaną do ubezpieczenia społecznego w ZUS.
Potwierdzeniem tego stanowiska jest też wyjaśnienie Ministerstwa Rozwoju i Technologii udostępnionego Wydawnictwu Podatkowemu GOFIN sp. z o.o. w dniu 14 marca 2023 r., czytamy w nim:
"Ministerstwo Rozwoju i Technologii w udostępnionym wyjaśnieniu uznało, że: "(...) zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (...) i art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e) ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (...), jeśli dana osoba wykonuje pracę na podstawie np. umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, to umowa taka stanowi już tytuł do ubezpieczeń (...). Odpłatne świadczenie usług jest zawsze związane z zawarciem przez strony umowy cywilnoprawnej, nawet jeśli nie ma ona formy pisemnej (tzn. jest zawarta ustnie)".
Zatem zwolnienie ze składek przy prowadzeniu działalności, spełniającej limit dla prowadzenia działalności nieewidencjonowanej, nie przysługuje w przypadku świadczenia usług.
Tak więc, zgodnie z wyjaśnieniami resortu, usługę należałoby traktować jako oskładkowane zlecenie. W tym przypadku obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń spoczywa na płatniku składek i powstaje w sytuacji objęcia danej osoby ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem zdrowotnym.
Co istotne, może tak się zdarzyć, że w związku ze zbiegiem różnych tytułów do ubezpieczeń społecznych nie zachodzi obowiązek opłacania składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej. Ma to miejsce m.in., jeżeli osoba wykonująca pracę na podstawie umowy o świadczenie usług jest jednocześnie pracownikiem zatrudnionym na podstawie stosunku pracy u innego pracodawcy i ma z tego tytułu zagwarantowane co najmniej minimalne wynagrodzenie. "
W tym wyjaśnieniu Ministerstwo co prawda wskazuje, że w przypadku pracy na etacie i NDG występuje zbieg tytułów ubezpieczeń - ale ten zbieg odnosi się jedynie do ubezpieczeń społecznych a jest jeszcze przecież składka zdrowotna ! Nie ma jasności co w takim wypadku zrobić. W tej sytuacji najlepiej uzyskać z ZUS interpretację indywidualną.
Uwaga: Studenci do 26 roku życia są zwolnieni z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne z tyt. umowy zlecenia. Jeśli więc taka osoba oferuje usługi w ramach NDG to zleceniodawca nie musi za za taką osobę odprowadzać składek ZUS.
Kiedy nie możesz prowadzić działalności w formie NDG
Działalność w formie NDG nie może być prowadzona w przypadku wykonywania działalności która:
wymaga zezwolenia, koncesji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej
została zdefiniowana w przepisach jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców
są to np. usługi turystyczne, zbierania odpadów, czy ochrona osób lub mienia, nie można też prowadzić sprzedaży alkoholu.
Rozliczenie podatku, przychodów i kosztów
Dochody rozliczasz w zeznaniu rocznym PIT-36, jest tam rubryka w której wykażesz przychody, koszty, dochód i należny z tego tytułu podatek.
Pamiętaj że poniesione koszty należy udokumentować dowodem zakupu. Najlepiej, jeśli na tych dowodach będą podane Twoje imię, nazwisko, miejsce zamieszkania. Koszty uzyskania przychodów rozliczasz kasowo, czyli w dacie, gdy rzeczywiście dokonasz zapłaty.
Nierejestrowana działalność gospodarcza a VAT
Osoby które prowadzą działalność na małą skalę, najczęściej korzystają ze zwolnienia podmiotowego z VAT, ponieważ ich sprzedaż w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekracza kwoty 200.000,00zł
Nie zawsze jednak zwolnienie podmiotowe przysługuje np. w przypadku sprzedaży części samochodowych lub sprzedaży internetowej niektórych kosmetyków.
więcej na ten temat znajdziesz tutaj.
Dokumentowanie sprzedaży, rachunki, faktury
Jeśli nie masz obowiązku ewidencjonowania sprzedaży przy użyciu kasy fiskalnej to na żądanie klienta musisz wystawić mu rachunek lub fakturę (najczęściej Faktura bez VAT), nie muszą one zawierać Twojego numeru PESEL
Rachunek musi zawierać:
numer kolejny
datę wystawienia
dane sprzedawcy i nabywcy
nazwę usługi
kwotę do zapłaty.
Faktura musi zawierać:
datę wystawienia
numer kolejny
imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy
nazwę (rodzaj) towaru lub usługi
miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług
cenę jednostkową towaru lub usługi
kwotę należności ogółem
Sprzedawca jest zobowiązany do wystawienia faktury na rzecz osoby prywatnej, nawet jeśli wcześniej wystawiony został już paragon. Klient ma prawo do takiego zgłoszenia przez 3 miesiące licząc od końca miesiąca, w którym miało miejsce wykonanie usługi lub dostawa towarów.
Ewidencja sprzedaży:
Aby móc kontrolować limit przychodów musisz prowadzić ewidencję sprzedaży. Przepisy nie regulują, jakie dokładnie elementy powinna zawierać uproszczona ewidencja sprzedaży. Zwyczajowo zawiera ona:
liczbę porządkową
datę sprzedaży
wartość sprzedaży
wartość sprzedaży narastająco
Kasa fiskalna
Kasę fiskalną musisz posiadać jeżeli:
wielkość Twojej sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych przekroczy 20.000,00zł Limit zwolnienia w pierwszym roku takiej sprzedaży należy obliczyć proporcjonalnie do okresu takiej sprzedaży w danym roku podatkowym.
sprzedawane przez Ciebie towary lub świadczone usługi nie korzystają ze zwolnienia z ewidencjonowania na kasie fiskalnej, są to np. usługi fryzjerskie czy sprzedaż części samochodowych. Lista towarów i usług objęta obowiązkiem ewidencjonowania
Sprzedaż tych produktów czy usług musisz ewidencjonować na kasie do pierwszej sprzedaży.
Kasa fiskalna a sprzedaż wysyłkowa
Zwolnieniu z kasy fiskalnej do końca 2023 roku podlega: “dostawa towarów w systemie wysyłkowym (pocztą lub przesyłkami kurierskimi), jeżeli dostawca towaru otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła i na czyją rzecz została dokonana (dane nabywcy, w tym jego adres).”
Zwolnienie z posiadania kasy fiskalnej przy sprzedaży przez Internet nie przysługuje podczas wykonywania czynności określonych w § 4 pkt 1. W związku z tym, jeżeli sprzedajesz wysyłkowo np. perfumy, sprzęt fotograficzny czy części samochodowe to musisz zaewidencjonować tę sprzedaż na kasie fiskalnej.
Status osoby bezrobotnej a NDG
Jeśli jesteś zarejestrowany w PUP jako osoba bezrobotna, to chcąc świadczyć usługi w ramach NDG możesz ten status utracić. Jak powyżej wspomniałam, wykonywanie usług w ramach NDG jest równoznaczne z zawarciem umowy - zlecenia, w takim wypadku każde podjęcie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, niezależnie od długości jego trwania, należy zgłosić w Powiatowym Urzędzie Pracy, co powoduje utratę statusu osoby bezrobotnej.